Her bireyde olduğu gibi otizmli bireylerimizin de gerekli bilgi ve becerileri dinlemelerinde motivasyonun rolü oldukça yüksektir. Otizmli bireylerde motivasyonun sağlanması için dışarıdan gelen kaynaklara başvurmak gerekebilir. Peki bu dışsal motivasyon kaynakları nedir?
Pekiştireç olarak adlandırdığımız bir çok dışsal kaynak bulunmaktadır. Pekiştireç, istenilen bir davranışın sergilenmesinin hemen ardından sunulur ve davranışın tekrar edilme olasılığını arttırır. Bu tür pekiştirmeyi olumlu pekiştirme olarak adlandırırız.
Örneğin, göz teması kurmayan otizmli bir çocuktan beklediğimiz bakış davranışı geldiği anda onu en sevdiği nesne veya yiyecek ile ödüllendirebiliriz. Bu tür pekiştireçler birincil pekiştireçlerdir ve başlangıç için uygun olacaktır.
İkincil pekiştireçler ise "aferin" gibi ifadeler kullanma, saçını okşama veya gülümseme olarak sıralanabilir. Örneğin, otizmli bir çocuğa "daireyi boya" komutunu verdiğimizde boyama işlemini gerçekleştirdiğinde "aferin daireyi boyadın" diyerek ikincil pekiştireç sunmuş oluruz. Böylece çocuğu motive eder ve davranışın devamını da sağlamaya yardımcı olmuş oluruz.
Özel eğitim uzmanları kendi aralarında pekiştireç kullanımı konusunda ters düşebilmektedir.
Kullanılan pekiştireçlerin çocukta ödüle bağımlılık yarattığını savunan görüşler de bulunmaktadır.
Ancak bu bağımlılık pekiştireç uygulamasının yanlış yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmesiyle ortaya çıkmaktadır. Uygun yöntem kullanıldığında otizmli çocuklara yeni davranışlar kazandırma konusunda oldukça etkilidir.
Önemli olan davranış kazandırıldıkça pekiştirecin uygun bir hızla azaltılması ve yok edilmesidir.
Pekiştirecin aniden kesilmesi de ona bağımlılık yaratabilir. Bu nedenle pekiştireç uygulaması bilinçli ve doğru bir yöntem ile gerçekleştirilmelidir.