Eniz ORAKCIOĞLU

Özel sektörde çalışan binlerce emekçinin cebine giren aylık asgari ücret sadece 2 bin 365 TL’yken ve sivil toplum örgütleri ile sendikalar bu ücretin sefalet ücreti olduğu konusunda sık sık ses yükseltirken, 4 kişilik bir ailenin market alışveriş tutarı konusunda yaptığımız araştırma yükselen seslerin haklı olduğunu ortaya koydu. Sadece market alışverişi için asgari ücretle geçinen 4 kişilik bir ailenin harcadığı minimum tutar bin 512 TL.

4 kişilik bir ailenin evine giren 2 bin 365 TL’nin yarısından fazlasını temel gıda, meyve sebze, bakliyat, kasap ve birkaç da temel temizlik malzemesini almak zorunda olduğundan marketlere bırakıyor. Asgari ücretliler, ellerinde kalan 853 TL ile hangi şekilde ve nasıl ayı geçireceğini, ev kirasını, araba masraflarını, akaryakıtı, su, elektrik ve telefon faturalarını nasıl ödeyeceğini kara kara düşünüyor.

İhtiyaç bitmiyor

Sadece faturalar ve ev kirasıyla da iş bitmiyor. Elde kalan 853 TL ile bu kalemlerin ödenmesi mümkün olmadığı gibi, çocukların masrafı, eskiyen kıyafetler yerine alınacak yenileri, bez ve eğitim masrafları da hiçbir şekilde karşılanamıyor.

Sadece temel gıdalar 422,40 TL

Birçok gıda ürününün bile içinde olmadığı ve temel gıdalardan oluşturduğumuz alışveriş listesinde toplam fiyatın 422,40 TL olduğunu hesapladık. 4 kişilik bir ailenin aylık mutfağına girmesi gereken, hatta ve hatta minimum miktarlarda hesapladığımız bu ürünlerin 422,40 TL tutması vatandaşların 2 bin 365 TL’nin bir bölümünün sadece temel gıdalara gittiğini gösteriyor. Bu ürünler ve miktarlar içinde aylık 35 ekmek, 10 süt, 30’lu yumurta gibi ürünleri içeriyor. Aşağıdaki listede yer alan ürünler gram ve adetleri ile fiyatları yer almakta.

TEMEL GIDALAR           Birim Fiyatı        Aylık ihtiyaç        Tutar

Ekmek                             1,50 TL               35 adet               52,50 TL

Süt (1 Litre)                     4,50 TL               10 adet               45,00 TL

Zeytin (500 gram)           21,00 TL              2 adet                41,00 TL

Yoğurt (2 kilo)                 10,50 TL               2 adet                21,00 TL

Yumurta (30’lu)             14,50 TL                60 adet               29,00 TL

Sirke (1 Litre);                  6,70 TL              1 adet                6,70 TL

Şeker (1.5 kilo);                 4,50 TL            2 paket               9,00 TL

Tuz (750 gram);                 2,00 TL            1 paket               2,00 TL

Un (2 kilo);                       8,00 TL                1 paket           8,00 TL

Salça (700 gram);              6,00 TL              1 adet             6,00 TL

Ayçiçek Yağı (4 Litre)         33.50 TL          1 adet               33,50 TL

Zeytin Yağı (750 gram)      22,70 TL           1 adet               22,70 TL

Çay (50’li)                             17,00 TL           1 paket          17,00 TL

Corn Flakes (375 gram)       33,50 TL          2 paket          67,00 TL

Margarin (250 gram)            5,00 TL            1 adet             5,00 TL

Beyaz Peynir (800 gr)       19,00 TL              1 adet            19,00 TL

Kahve (150 gram)               5,00 TL             10 paket       50,00 TL

Minimum bakliyat 80,30 TL

4 kişilik bir ailenin mutfağında olmazsa olmaz olan pirinç, kuru fasulye ve makarna gibi ürünlerin ise minimum olarak hesaplandığında 80,30 TL’lik bir miktara denk gelmesi ve temel gıdalarla da birleştiğinde 502.70 TL’lik bir meblağ çıkması ise asgari ücretle geçinen bir ailenin ne kadar büyük sıkıntılarla geçinebildiğinin bir işareti olarak karşımıza çıkıyor. Bu hesaplamaların minimum olduğunu yeniden belirtmek ve bu ürünlerden 1’er ya da 2’şer alındığının da hesaba katılmasında yarar olmakla birlikte, gerçekte ihtiyaç duyulan ürünlerin çok daha fazla olduğu bilinen bir gerçek. Yine temel gıdalarda olduğu gibi bakliyat listesini de aşağıda fiyatları ile birlikte sizler için araştırarak kaleme aldık.

Bakliyat                      Birim Fiyatı         Aylık ihtiyaç            Tutar

Pirinç (800 gram)            6,00 TL               2 paket                12,00 TL

Börülce (800 gram)            8,40 TL             1 paket               8,40 TL

Mercimek (800 gram)          6,90 TL           1 paket              6,90 TL

Fasulye (800 gram)            8.60 TL             2 paket             17,20 TL

Bulgur (800 gram)              4.20 TL               2 paket            8,40 TL

Kuru Bakla (750 gram)        7,90 TL            1 paket             7,90 TL

Makarna (500 gram)            2,00 TL              5 paket             10,00 TL

Et ise artık lüks

Marketlerin kasap reyonlarına gelindiğinde ise tablo daha da kararıyor. Et ve tavuk tüketmenin giderek lükse kaçtığı ülkemizde bu gıdaların asgari ücretlinin sofrasına girmesi ise adeta hayal… Yine de hazırladığımız 1 aylık gıda alışverişine 1’er kilodan kıyma, pirzola, et şiş gibi ürünleri de katarak aylık kasap reyonu alışverişinin de 449,00 TL olduğunu gördük. Buraya kadar yaptığımız hesaba göre, temel gıda, bakliyatlar, tavuk ve et masrafları aylık 951,70 TL tutuyor.

Et ve tavuk ürünleri         Birim Fiyatı          Aylık ihtiyaç           Tutar

Tavuk (1 kilo)                        14,00 TL              4 kilo                     56,00 TL

Kuşbaşı (1 kilo)                    50,00 TL              1 kilo                      50,00 TL

Kıyma (1 kilo)                        43,00 TL             1 kilo                    43,00 TL

Kuzu Gerdan (1 Kilo)          50,00 TL              1 kilo                       50,00 TL

Kuzu Şiş (1 kilo)                   76.00 TL             1 kilo                       76,00 TL

Kuzu Pirzola (1 kilo)             65,00 TL             1 kilo                      65,00 TL

Kuzu But (1 kilo)                    56,00 TL             1 kilo                   56,00 TL

Kuzu Kol (1 kilo)                   53,00 TL               1 kilo                  53,00 TL

Meyve ve sebze de cebe külfet

Markete aylık alışverişe giden asgari ücretli bir çalışanın alışverişini yaparken uğradığı bir başka reyon ise manav. Tabi ki 4 kişilik bir ailede evde pişen yemeklerde kullanılmak üzere patates, soğan, domates, börülce ve patlıcan gibi sebzeleri de sepetine ekleyecek olan çalışan, gerekli vitaminleri almak için muhakkak ki aylık birkaç çeşit meyveyi en azından 1’er kilodan olmak şartıyla almak durumunda. Tabi ki tüm bunlar da 2 bin 365 TL’lik asgari ücrete yansıyarak aylık alışverişin tutarını da kabartıyor. Aylık meyve, sebze alışverişi ise minimum 196,35 TL olarak vatandaşın cebine bir külfet daha ekliyor. Kısacası temel gıda, kasap, meyve sebze gibi ürünlerin aylık alışverişi vatandaşa bin 148 TL olarak yansıyor.

Meyve ve sebze              Birim Fiyatı          Aylık ihtiyaç           Tutar

Salatalık (1 kilo)                   1,90 TL              5 kilo                     9,50 TL

Domates (1 kilo)                  3,25 TL              5 kilo                    16,25 TL

Patates (1 kilo)                     2,00 TL             5 kilo                    10,00 TL

Soğan (1 kilo)                       2,20 TL             2 kilo                      4,40 TL

Taze Soğan (1 bağ)            1,90 TL              2 bağ                      3,80 TL

Marul (1 adet)                       1,80 TL            3 adet                     5,40 TL

Maydanoz (1 bağ)               1,30 TL              3 bağ                      3,90 TL

Sarma (1 adet)                     1,30 TL              2 adet                     2,60 TL

Limon (1 kilo)                      2,80 TL               2 kilo                       5,60 TL

Kereviz (1 bağ)                     3,50 TL              1 bağ                    3,50 TL

Pazı (1 bağ)                         1,80 TL               1 bağ                    1,80 TL

Dolmalık Biber (1 kilo)         4,90 TL                1 kilo                     4,90 TL

Carli Biber (1 kilo)             13,00 TL                1 kilo                     13,00 TL

Börülce (1 kilo)                  12,00 TL               2 kilo                     24,00 TL

Patlıcan (1 kilo)                    5,00 TL               2 kilo                    10,00 TL

Ayşe Kadın (1 kilo)             6,50 TL                1 kilo                     6,50 TL

Kabak (1 kilo)                     3,90 TL               1 kilo                     3,90 TL

Karpuz (1 kilo)                    3,50 TL              10 kilo                   35,00 TL

Muz (1 kilo)                        6,00 TL                 2 kilo                   12,00 TL

Elma (1 kilo)                      6,20 TL                 2 kilo                   12,40 TL

Armut (1 kilo)                     7,90 TL               1 kilo                    7,90 TL

Bin 286 TL aylık gıdaya gidiyor

Asgari ücretle çalışan ve kendi dahil 3 kişiye daha bakmakla yükümlü bir vatandaşın cebinden sadece gıda için çıkacak olan para bin 148 TL olmakla birlikte vatandaş “göz görür can çeker” diyerek kendileri için lüks olarak adlandırdıkları bazı ürünleri de bazen sepete ekliyor. Vatandaşın lüks diye tabir ettiği gıda ürünlerinden Havadis Gazetesi olarak piyasa araştırmasını yaptık ve ortaya çıkan miktarın 138,50 TL olduğunu gördük. Böylece asgari ücretlinin aylık gıda alışverişi için bin 286 TL cebinden uçuyor.

Lüks ürünler               Birim Fiyatı          Aylık ihtiyaç         Tutar

Ketçap(700 gram)            7,00 TL             1 adet                    7,00 TL

Mayonez (650 gram)       10,50 TL            1 adet                  10,50 TL

Sosis (200 gram)               14,00 TL           1 paket                14,00 TL

Sucuk (100 gram)               5,00 TL             2 adet                 10,00 TL

Kaşar (700 gram)              21,00 TL            2 adet                 42,00 TL

Meşrubat (2,5 Litre)             5,50 TL             10 adet             55,00 TL

Maaşın minimum bin 512 TL’si markete gidiyor

Gıdanın yanında markete uğramışken sağlıklı bir yaşam için temizlik malzemesi ve kişisel bakım malzemesi de alması gereken asgari ücretliler, sabun, deterjan, çamaşır ilacı, şampuan gibi malzemelere de toplamda 226,50 TL ödüyor. Yani 4 kişilik bir ailede tek başına çalışan bir kişi aldığı 2 bin 365 TL’lik maaşın bin 512 TL’lik bir miktarını sadece gıda ağırlıklı, birkaç da temizlik malzemesinin içine katıldığı bir market alışverişine veriyor.

Temizlik malzemeleri              Birim Fiyatı          Aylık ihtiyaç           Tutar

Sıvı Sabun (500 cc)                           4,00 TL            1 adet                 4,00 TL

Sabun (4’lü paket)                             8,60 TL             1 paket              8,60 TL

Yüzey temizleyici  (1 kilo)                 5,50 TL             2 adet                 11,00 TL

Yağ Çözücü (1 Litre)                         5,90 TL              2 adet                11,80 TL

Yumuşatıcı (3 litre)                           18,90 TL             2 adet                37,80 TL

Bulaşık Deterjanı (1,350 ml)             7,90 TL              1 adet             7,90 TL

Bulaşık Deterjanı Tablet (45’li)         25,00 TL            1 adet            25,00 TL

Çamaşır Deterjanı (4 kilo)               30,00 TL            1 paket             30,00 TL

Tuvalet Kâğıdı (32’li)                     26,90 TL             1 paket              26,90 TL

Mop (1 adet)                                 4,50 TL                2 adet                9,00 TL

Süpürge (1 adet)                         5,50 TL                 2 adet              11,00 TL

Kişisel Bakım                  Birim Fiyatı           Aylık ihtiyaç              Tutar

Şampuan (550 ml)          13,00 TL                   1 adet                    13,00 TL

Saç Kremi (500 ml)         13,00 TL                   1 adet                    13,00 TL

Diş Macunu (150 ml)       17,50 TL                   1 adet                   17,50 TL