Artun ÇAĞA

KKTC Merkez Bankası verilerine göre en geniş tanımlı para arzı (M3) Ağustos 2017 sonu itibarıyla 20 milyar 379 milyon 137 bin TL düzeyinde kaydedildi. Aralık 2016’ya göre 2 milyar 382 milyon 574 bin TL artan para arzındaki değişim oranı ise yüzde 13,23 düzeyinde kaydedildi.

Ancak M3, Temmuz 2017’de bugüne kadarki en yüksek noktası olan 20 milyar 434 milyon 815 bin TL’ye ulaşmasına rağmen, sekizinci ay sonunda yüzde 0,27 oranında azaldı.

2016’yı 17 milyar 996 milyon 563 bin TL’den kapayan para arzı, ocak sonunda 19 milyar 051 milyon TL’yi görürken, şubatta 18 milyar 932 milyon TL’ye gerilemişti. Şubat ayında özellikle M1 ve M2’deki düşüşler dikkat çekerken, M2’de Vadeli Tasarruf Mevduatı’ndaki gerileme not edilmişti. Martta 19 milyar 209 milyona çıkan para arzı, nisanı ise 19 milyar 506 milyon TL’den, mayısı 19 milyon 693 bin TL’den, haziranı ise 20 milyar 066 milyon TL’den kapatmıştı.

Para arzında yüzde 60,45 oranıyla en büyük paya sahip olan vadeli tasarruf mevduatı yılbaşına göre yüzde 11,05 oranında artarak, 12 milyar 320 milyon TL oldu.

Para arzında ikinci sırada gelen vadeli ticari mevduat ise inişli çıkışlı bir eğilimde. 2016’yı 2 milyar 093 milyon TL ile kapatan vadeli ticari mevduat, ocakta 2.1 milyar, şubatta 2.2 milyar ve martta 2.3 milyar olurken, nisanda 2.2 milyara geriledi, mayısta ise toparlanarak 2.3 milyara yükseldi. Ticari mevduat haziran ve temmuzu 2.4 milyar düzeyinde kapattı.

M1 yüzde 11,56, M2 12,06 yükseldi

Dolaşımdaki para, vadesiz ticari mevduat, vadesiz tasarruf mevduatı ile Merkez Bankası’ndaki mevduattan oluşan ve M1 olarak isimlendirilen en dar tanımlı para arzı, 31 Aralık 2016 ile 31 Ağustos 2017 arasındaki sekiz aylık dönemde yüzde 11,56 oranında artarak, 3 milyar 544 milyon TL’den 3 milyar 953 milyon TL’ye çıktı.

Vadeli ticari mevduat, vadeli tasarruf mevduatı ve vadeli diğer mevduat ile M1’in toplamından oluşan M2 ise aynı dönemde yüzde 12,06 oranında artışla 16 milyar 946 milyon TL’den 18 milyar 990 milyon TL’ye ulaştı.

Vadeli-Vadesiz Resmi Mevduat, Merkez Bankası’ndaki diğer mevduatlar ile M1 ve M2 toplamından oluşan M3’te ise vadesiz resmi mevduatlar aralık ayında 152.7 milyon TL, vadeli resmi mevduatlar da 838.9 milyon TL olarak kayıtlara geçerken, ağustos sonunda sırasıyla 321.6 milyon TL ve 1 milyar 009 milyon TL olarak saptandı.

Para arzı M1, M2 ve M3 olarak isimlendirilen araçlarla ölçülüyor. M1 (Money 1) ekonomideki nakit para, vadesiz mevduat ve çeklerin toplamı, M2 (Money 2) ise M1’e ek olarak tasarruf ve kısa dönem vadeli mevduatların toplamı olarak biliniyor. M3 (Money 3) ise en geniş tanımlı para arzıdır (KKTC’de Merkez Bankası’ndaki resmi mevduatlar yanında M1 ve M2’nin toplamından oluşuyor).