İnsan vücudu için son derece önemli bir mineral olan ve bağışıklığı arttıran, antioksidan aktiviteye katılan selenyum; vücudumuzun ve metabolizmanın korunmasında kilit bir rol oynamaktadır. Peki Selenyum nedir, nasıl elde edilir? Selenyum hangi yiyeceklerde var? İşte yanıtlar…

SELENYUM NEDİR?

Selenyum (simgesi Se), atom numarası 34, kütle numarası 78.96 olan, periyodik cetvelin 4. periyodunda 6a grubunda bulunan element. 6a’nın 3. cü elementidir. Selenyum ilk olarak 1817 yılında Jöns Jakob Berzelius ve Johan Gottlieb Gahn tarafından keşfedilmiştir

Selenyum, vücudun hastalıklara ve strese karşı direncini arttırır. Antioksidan aktivitedeki rolünden dolayı serbest radikal hasarını ve iltihabı düşürür. Bu, selenyumun, kanserin yaygın biçimlerini önlemeye, virüslerle mücadele etmeye, kalp hastalığına karşı savunmaya yardımcı olarak ve astım gibi diğer ciddi koşullarla ilişkili semptomları yavaşlatarak vücudunuza yarar sağladığı anlamına gelir.

Selenyum eksikliğinde bağışıklık sistemimiz ve karaciğerimiz bütün tehlikelere açık hale gelir. Selenyum, vücut için çok önemli olmasına rağmen, çoğu insanın depolamada eksik kaldığı bir mineraldir. Selenyum eksikliği gençlerden yaşlılara her yaştan insan için oldukça yaygın ve önemli bir problem.

SELENYUK EKSİKLİĞİNİN NEDENLERİ…

Selenyum toprakta ve besin kaynaklarında bulunur. İnsanlar için, selenyum almanın temel yolu yiyecek, su ardından hava yoluyla da mümkündür. Toprağın içeriğindeki selenyum yere göre değişiklik gösterir: örneğin, araştırmalara göre Avrupa'nın ve Afrika'nın bazı bölgeleri selenyum seviyesi açısından fakirdir ve bu durum o bölgede yaşayan insanların da benzer şekilde bağışıklık sistemlerinin zayıf olduğu şeklinde yorumlanabilmektedir.

Yine başka araştırmalarda selenyumun kandaki değerinin düşmesi sonucunda Avrupa'daki bazı ülkelerde sağlık açısından endişe yaratan durumların ortaya çıkabileceği görülmüştür. Sağlık otoriteleri selenyum eksikliğinden kaynaklı bazı komplikasyonların ortaya çıkabileceğinden endişeleniyor.

Bu endişelerden en önemlisi, kanser ve kalp rahatsızlıkları gibi kronik hastalıkların daha yagın hale gelmesi. Yiyeceklerde bile, selenyum miktarı daha çok o besin maddesinin yetiştiği toprakla ilgilidir. Aynı yiyecek dahi, başka bir yerde yetişmişse eğer, selenyum açısından fakir bir durumda olabilir ve bu da o yiyecekten gelecek olan faydanın düşmesine sebep olabilir. Selenyum eksikliğinin artan erken ölüm riskiyle, bağışıklık sisteminin zayıf olmasıyla ve mental hastalıkların artmasında rol sahibi olduğu düşünülmektedir. Günlük önerilen miktar yetişkinlerde 55 mcg olsa da, 125 mcg ye kadarın asıl günlük ihtiyaçları karşılamaya yetebildiği öne sürülüyor.

SELENYUM EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?

• Kronik mikrobik hepatit mikrobunda daha yüksek ölüm oranları
• AIDS hastalarında daha yüksek ölüm oranları
• Daha yüksek oranda mikrobik hastalıklara yakalanma ihtimali
• Lenf, meme, prostat, kolon, akciğer, deri, mide ve karaciğer kanser türlerinin görülmelerinde artış
• Sıklıkla görülen soğuk algınlığı ve grip
• Tüm enfeksiyon tiplerine maruz kalmada hassasiyet
• Serviksin papilloma virüsüne sürekli olarak yakalanması
• Deride ve genital bölgelerde tedavisi mümkün olmayan siğiller
• Herpes virüsüne daimi olarak maruz kalmak
• Karaciğer hastalıklarının çoğu türünde artış
• Tiroid hastalığında artış, tiroid kanserinde artış
• Artan allerjiler ve kimyasal hassasiyetler
• Enfeksiyonel problemlerde artış
• Otoimmün hastalıklarda artış
• Daha yüksek miktarda kalp hastalığı riski
• Bilişsel gerilemelere sebep olur

Bu görmüş olduğunuz sonuçlar oldukça ciddi ve çoğu insan bu hastalıkların selenyum adındaki basit bir mineralin eksikliğinden kaynaklandığına inanmakta zorlanıyor. Ancak selenyumun vücuttaki fonksiyonunu ve nasıl çalıştığını anladığınız taktirde durum şaşırtıcı olmaktan çıkıyor. Selenyum, hücrelerinizin ve DNA'larınızın koruyucusu görevindedir.

VÜCUDUMUZDA NE KADAR SELENYUM’A İHTİYAÇ VAR?

Şunu unutmamak gerekir ki eğer yiyeceklerden düzenli bir şekilde selenyum alıyorsanız, daha fazlasını almaya gerek yoktur. Araştırmalara göre, düşük selenyumlu kişilerde ek kullanım fayda gerekebilir, ancak yeterli seviyede selenyum alan bireylerde ek kullanım zararlı etkiler yapabilir. Bu yüzden kişilerin bilinçsiz bir şekilde selenyum ek maddelerini kullanmamaları gerekir. Vücudunuzun bir günde ihtiyaç duyduğu selenyum yaşa göre değişiklik gösterir. Bir yetişkin için güvenli ve yeterli selenyum dozu günde 100 mcg ile 400 mcg arasında değişmektedir. Aşağıdaki listede mikrogram üzerinden ihtiyaç duyulan selenyum miktarları verilmiştir.

SELENYUMUN ZARARLARI

Genel anlamda, selenyum oldukça güvenlidir, çünkü hem insanlar hem de hayvanlar için fazlasıyla önemlidir. Ancak, sizin için iyi olması; ne kadar fazla tüketirseniz o kadar çok fayda sağlayacağınız anlamına gelmiyor. Eğer fazla tüketilirse olabilir. Örneğin Brezilya cevizi, (her cevizde 68-91 mcg kadar) çok ciddi derecede selenyum içerir. Fazla tüketildiğinde günde önerilen miktarın aşılmasına sebep olur. Aşırı dozda selenyum alımı, nefes almakta zorlama, titreme, böbrek yetmezliği, kalp krizi ve kalp yetmezliği gibi bazı rahatsızlıklara sebep olabilir.

SELENYUM LİMİTLERİ

Doğumdan 6 ay sonraya

45 mcg

7-12 yaş arası

60 mcg

1-3 yaş arası

90 mcg

4-8 yaş arası

150 mcg

9-13 yaş arası

280 mcg

14-18 yaş arası

400 mcg

Yetişkinler

400 mcg

SELENYUM HANGİ YİYECEKLERDE VAR?

Brezilya cevizi
1 avuç: 607 mcg

Yumurta
1 orta boy yumurta: 46 mcg

Ayçiçeği çekirdeği
1 avuç: 105 mcg

Ciğer (Kuzudan)
3 oz: 99 mcg

Kayabalıığı
3 oz: 64 mcg

Tonbalığı
3 oz: 64 mcg

Ringa Balığı
3 oz: 39 mcg

Tavuk göğsü
3 oz: 33.2 mcg

Somon balığı
3 oz: 31 mcg

Hindi
3 oz: 25 mcg

Chia tohumu
1 oz: 15.6 mcg

Mantar
1 avuç: 15 mcg