Ahmet KARAGÖZLÜ

Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kurucularından Ali Rıza Esendağlı, savaş yıllarının en önemli tanıklarından biri…

TMT’de takım komutanı görevini yürüten Esendağlı, savaş yıllarında kullanılan silahları kendi evinde sakladı. Esendağlı, büyük acılara ve zorluklara göğüs gererek savaş yıllarını geride bıraktı.

Esendağlı, 3 Mart 2018 tarihinde 86 yaşında hayatını kaybetti.

Esendağlı’yı ailesinden dinledik.

TMT’nin kurucularındandı…

Ali Rıza Esendağlı, 24 Aralık 1932 tarihinde Petrafon (Esendağ) köyünde doğdu. 1958 yılında kurulan Türk Mukavemet Teşkilatı’nın kurucu üyelerindendi. 1954’ten 1974’e kadar 20 yıl boyunca TMT ve mücahitlik görevlerinde bulundu. TMT’deki görevi, takım komutanlığıydı.

Mücahitliğinin yanı sıra geçimini sağlamak için çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşan Esendağlı, 1955 yılında Rağbe Esendağlı’yla evlendi. Bu evlilikten üç kızı, bir oğlu, dokuz torunu ve yedi torun çocuğu oldu.

Esendağlı, TMT yeminine sadık kalarak devlet sırlarını silah arkadaşları dışında eşine dahi anlatmadı ve ölümüyle birçok sır mezara gitti.

Toplumlar arası çatışmaların başlamasıyla birlikte Ali Rıza Esendağlı da komutanlık görevini yerine getirdi. Tüm köyün silahlarını kendi evinde sakladı. Geceleyin mevzilere nöbete gidecek olan mücahitler silahları onun evinden alırdı. Eşi Rağbe Hanım silahları korumak için evden çıkmayarak kendisine destekte bulundu.

İki defa göç etmek zorunda kaldı

1963 yılında Arpalık köyünde çarpışma çıkması sonucunda ve Petrafon’da köyü savunacak yeterli kişi olmadığından sancaktarlıktan gelen emirle tüm Petrafonlular, Akıncılar köyüne kaçmak zorunda kaldı. Bu kaçış Petrafonluların ilk göçüydü. Yaklaşık iki ay sonra köylülerle birlikte Petrafon’a geri döndü.

Rumlar, 20 Temmuz 1974 Barış Harekâtı’nın başlamasıyla köylerine yeniden saldırdı. Köyde mücahidin az olmasından dolayı direniş az gösterildi. Bu sebeple de Akıncılar köyüne tüm köylülerle birlikte ikinci ve son defa göç etmek zorunda kalındı.

Ali Rıza Esendağlı, eşi ve çocuklarıyla birlikte yanına sadece silahları ve mühimmatları alarak köyden ayrıldı.

Yaşlılık sebebiyle köylerini terk etmeyen sekiz Petrafonlıdan, sadece biri hayatta kaldı. Köyde öldürülenler arasında Esendağlı’nın 100 yaşındaki nenesi Şerif Ali de vardı. O yıllarda altı kişi öldürülüp, kuyuya atıldı. Kayıp Şahıslar Komitesi’nin girişimiyle de kayıp şehitler bulundu. Ali Rıza Esendağlı, her zaman köyüne geri dönmeyi umdu ancak olmadı. Köyde arabasını, biçerdöverini (kombay) ve birçok zirai aletini bıraktı.

İkinci Barış Harekatı’ndan sonra Akıncılar ile Piroi (Gaziler) köyünden yol açılmasıyla Esendağlı ailesi, oradan ayrıldı ve güneyde kalan Goşşi (Üçşehitler) köylüleriyle birlikte Petrafonlulara verilen Düzova köyüne yerleşti.

Çok girişimci bir insandı

Ali Rıza Esendağlı, 1960 yılı öncesinde çiftçilik ve hayvancılıkla uğraştı, Lefkoşa Asmaaltı bölgesindeki bir dükkanda araba ve bisiklet lastiği satışı yaptı. Eskiden herkeste biçerdöver (Kombay) olmadığından Kıbrıs’ın birçok köyünde hem Kıbrıslı Türklerin hem de Kıbrıslı Rumların ekinlerini biçme işiyle uğraşan Esendağlı, 1974 savaşından sonra bir kamyon satın alarak hem devlete hem de birçok köylüye hizmet vermeye başladı.

Bu sırada hayvancılığa da devam etti. Önce Mağusa’da, daha sonra da Düzova köyünde benzin istasyonu alarak benzincilik de yapmaya başladı. Emekli olduktan sonra çalışmayı hiçbir zaman bırakmayan Esendağlı, ölümünden öncesine kadar elinden ne kadar gelirse çalışmaya devam etti.

Esendağlı, boş duran hiç kimseyi sevmezdi. Fakire, ihtiyaçlı olan herkese yardım etmekten çok hoşlanırdı. Tüm ömrünü memleketine ve evlatlarına adayan Esendağlı, milliyetçi bir insandı.