Ceren ÖZBİL

Ülkede asgari ücret 18 yılda 23 kez değişti. Ancak buna karşılık zamlar da durmadı. Elektrik tarifesi, akaryakıt, tüp gaz ve gıda fiyatları da sürekli zamlandı.

Özellikle Türk Lirası’nın dolar, sterlin ve Euro karşındaki değer kaybı ise vatandaşa en büyük darbeyi vurdu.

Döviz üzerinden olan banka taksitleri, okul harçları, ev kirası ve taksitleri bir anda iki katına yükseldi. Bu yükseliş karşısında bazı kişilerin aldığı maaşlar borçları bile karşılamaz bir hal aldı.

Yeni asgari ücretin belirlenmesi için geçtiğimiz günlerde toplantılar yapılmaya başlarken, işçi sendikaları tüm bu zamların göz önünde bulundurulması ve yasanın öngördüğü “asgari ücretin 4 kişilik bir ailenin gıda, sağlık, eğitim, ulaşım, barınma ve kültür giderlerini karşılayabilecek olması gerekir” kriterine uygun davranılması için çağrı yaptı.

Asgari ücret döviz karşısında eridi...

2013 yılında bin 415 TL olan asgari ücret, 2017 yılında 2 bin 175 TL oldu. Ancak asgari ücretin artışı, maaşların TL olup, birçok ödemenin döviz üzerinden yapıldığı ülkemizde görünmez bir hal aldı.

2013 yılı başında bin 451 TL olan asgari ücret dolar olarak 799, sterlin olarak 407 ve Euro olarak da 462 liraya denk gelirken, 2017 yılında asgari ücretin yükseltilmesine rağmen bu denge korunamadı.

Şu andaki aylık asgari ücret dolar olarak 573, sterlin olarak 407 ve Euro olarak da 462 liraya denk geliyor.

Akaryakıt fiyatı 8 yılda 123 kez değişti...

Akaryakıt fiyatları son 8 yıl içerisinde 123 kez değişti. 2010 yılının haziran ayında litresi 2.10 TL olan 97 oktan kurşunsuz benzin şimdi litresi 4.04 TL’den, litresi 2.08 TL 95 oktan kurşunsuz benzin şimdi 3.85 TL’den, litresi 2.05 TL olan Euro dizel 3.78 TL’den, litresi 1 TL olan gazyağı ise 3.55 TL’den satılıyor.

Elektriğe 32 kez zam

Bu 18 yıllık süre zarfında elektrik tarifelerine ise 32 kez zam yapıldı. En fazla zammı “01 Geçici Akım Tarifesi”nin gördüğü ortaya çıktı. Bu tarifeye 18 yılda yüzde 95.8’lik zam yapılırken, 2000 yılında kilowatsaati 0.05 kuruş olan tarife, bugün 1.20 kuruştan tüketiciye yansıyor.

İkinci en yüksek zammı alan tarifeler yüzde 94.4 ile endüstri, turizm ve su motorları tarifeleri oldu. 1 Ocak 2000’de 0.03 kuruş olan endüstri, turizm ve su motorları tarifeleri Aralık 2016’da 0.54 kuruşa yükseldi. Üçüncü sırada yüzde 92.5 ile ticari tarife yer aldı. Ticari tarife 0.04 kuruştan 0.54 kuruşa çıktı.

“02 Konut tarifesi” olan 0 ile 250 kilowatsaat arası 18 yılda yüzde 92.3 ile dördüncü en yüksek zamlanan tarife oldu. 2000 yılında vatandaşlar kilowatsaatine 0.04 kuruş öderken, bugün 0.52 kuruş ödüyor. Bu tarifeye yapılan en büyük zam ise 1 Ağustos 2008’de 0.26 kuruştan 0.32’ye ve 4 Kasım 2011’de 0.30’dan 0.38 kuruşa yükseldi.

Beşinci en yüksek zam yüzde 91.6 ile yine konut tarifesi olan 251 ile 500 kws’a oldu. 2000’de 0.05 kuruştan vatandaşa tarifelendirilen bu tarife bugün 0.60 kuruşa satılıyor.

Altıncı sırada yüzde 80.3 ile savunma tarifesi geliyor. 2002 yılında 0.11 olan savunma tarifesi 2016’da 0.56’ya çıktı. Yedinci sırada yüzde 76 ile “02 konut tarifesi” olan 751 kws ve üzeri yer aldı. Bu tarife 2006’da 0.18 kuruştan 0.75’e çıktı.

Sekizinci sırada devlet tarifeleri yer aldı. Devlet tarifesi 16 yılda yüzde 73.5 zamlandı. 2006 yılında 0.20 kuruş olan devlet tarifesi bugün 0.68 oldu.

Dokuzuncu sırada 501 ile 750 kws olan “02 konut tarifesi” yer aldı. Bu tarife 2006 yılında 0.17 kuruştan bugün yüzde 73.1 artarak yüzde 63 olarak gerçekleşti.

Felek: Seçim nedeniyle gecikti

Dev-İş Genel Başkanı Hasan Felek, yasaya göre asgari ücretin 1 Ocak’ta belirlenmesi gerektiğini hatırlattı, ancak bu yıl seçim ve hükümetin belirlenme süreci nedeniyle geciktiğini anlattı.

Asgari ücret belirlenirken hangi kriterlere göre belirleneceğinin yasada açık ve net bir şekilde ifade edildiğini söyleyen Hasan Felek, yasada asgari ücretin 4 kişilik bir ailenin gıda, sağlık, eğitim, ulaşım, barınma ve kültür giderlerini karşılayabilecek bir ücret olması gerektiğinin açıkça ifade edildiğinin altını çizdi.

“Yoksulluk sınırı 4 bin 200”

2016 yılında yapılan hesaplamalara göre ülkedeki açlık sınırının bin 900, yoksulluk sınırının ise 4 bin 200 olduğuna dikkati çeken Felek, yeni asgari ücret belirlenirken de bunların göz önünde bulundurulması gerektiğinin altını çizdi.

Felek, “asgari ücretin insanca yaşama olanağı kılması gerekir” dedi.

“Komisyon asgari ücretliyi temsil etmiyor”

Felek ayrıca Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun asgari ücretliyi temsil etmediğini söyledi ve yasa gereği komisyona en çok üyesi olan işçi sendikası çağrılıp, çağrılan işçi sendikasının da üyelerinin devlet işçileri ve KİT’lerde çalışanlardan oluştuğunu belirtti.

Felek, bu kişilerin asgari ücret almadığını belirterek bunları temsil eden bir sendikanın da asgari ücretliyi temsil etmesinin zor olduğunu söyledi.